Ngày 15/2 tức ngày 11 tháng Giêng năm Kỷ Hợi, xã Tân Sơn huyện Lục Ngạn đã tổ chức Hội hát Sloong hao, giao lưu văn hóa văn nghệ giữa các thôn, các đơn vị và CLB hát dân ca các dân tộc. Đây là hoạt động thiết thực có ý nghĩa bảo tồn và gìn giữ giá trị văn hóa truyền thống của phiên chợ tình Thác Lười trên địa bàn hằng trăm năm qua. Về dự có đồng chí Nguyễn Văn Linh, Chủ tịch UBND tỉnh, đồng chí Lại Thanh Sơn, Phó Chủ tịch UBND tỉnh và lãnh đạo các sở, ngành; lãnh đạo huyện Lục Ngạn.
 |
|
Các đồng chí lãnh đạo dự buổi giao lưu dân ca các dân tộc xã Tân Sơn năm 2019
|
Trong không khí vui tươi, phấn khởi của những ngày đầu xuân năm mới, buổi giao lưu dân ca các dân tộc xã Tân Sơn – mở đầu giao lưu dân ca và phiên chợ vùng cao đã thu hút hàng nghìn người dân đến cổ vũ. Buổi giao lưu có sự góp mặt của 19 đơn vị thôn bản, cơ quan, trường học và CLB dân ca dân tộc Nùng của xã tham gia trình diễn 20 tiết mục văn nghệ đặc sắc của dân tộc mình. Nhiều làn điệu dân ca say đắm được cất lên giữa đất trời vùng cao Tân Sơn như làm cho mùa xuân nơi đây thêm sôi động, đầm ấm, vui tươi hơn. Trong các làn điệu dân ca được biểu diễn, nổi bật là điệu Sloong hao tình tứ của các cặp đôi đồng bào dân tộc Nùng, là nét văn hóa lâu đời trên vùng cao Lục Ngạn, trong phiên chợ tình đầu xuân. Những bài dân ca ngợi ca quê hương đổi mới, ca ngợi công ơn của Đảng, Bác Hồ được nhiều người dân quan tâm. Điển hình như bài bài Sloong hao “mừng Đảng mừng xuân” của Lường Văn Nhẹt.
1. Hôm nay ngày tốt về xem hội
12 tháng giêng ngày hội xuân;
2. Cùng nhau bắt tay về xem hội
Ngày hội Tân Sơn tốt đẹp lắm;
3.Được Đảng Bác Hồ khôi phục lại
Dân mình về đông như vườn hoa;
4. Chính ngày hôm nay đẹp như hội
Cho em gửi tới điệu dân ca;
5. Nhân dân về đông như nở hoa
Hoa mơ, hoa mận, hoa đào như xuân tết;
6. Tân Sơn có phong trào làm giàu
Có cầu bắc qua rộng mênh mông;
7. Khách ra về hội đều ngắm lại
Phát triển tương lai mọi người dân;
8. Cùng nhau bắt tay làm thêm vụ
Ruộng bãi xanh mượt hoa trái cây;
9. Được Đảng Bác Hồ về chỉ đạo
Dân mình vui vẻ được giao lưu;
10. Bài hát kết thúc ở nơi này
Chúc hội hôm nay được thành công.
Không chỉ có làn điệu Sloong hao làm say đắm lòng người, hát cồ lầu cũng được nhiều khán giả đón nhận:
“Từ xa xưa cha ông ta đã biết khai phá ra thành đồng ruộng, đám nương để gieo những hạt gạo và lúa nương. Muốn có những hạt gạo trắng ngần thơm ngon, chúng ta phải vất vả để làm ra bông lúa hạt gạo, tháng 3 cầy bừa làm đất, tháng 4 ta gieo những đám ruộng mạ xanh mơn mởn, tháng 5 – 6 nhổ mạ cấy... ”
Tân Sơn là xã vùng cao còn nhiều khó khăn của huyện Lục Ngạn, xã có 14 thôn, trên 70% là đồng bào dân tộc Nùng. Ngược thời gian cách đây hơn trăm năm, Phiên chợ tình Thác Lười Tân Sơn là nét đặc sắc của đồng bào dân tộc Nùng nơi đây. Chợ họp một lần duy nhất trong năm là ngày 12 tháng giêng hàng năm. Khác với các phiên chợ ngày thường, trong phiên chợ tình Thác Lười người dân đến đây không phải chỉ để mua sắm, trao đổi hàng hóa mà mọi người đi chợ còn để ai chưa có gia đình thì hát những bài Sloong hao để tỏ tình, hát để tìm người yêu, còn với những người đã có gia đình, họ hát cùng người tình cũ để nhớ lại kỷ niệm đẹp một thuở yêu nhau. Những làn điệu Sloong hao mượt mà đằm thắm của dân tộc nơi đây là cội nguồn truyền thống văn hóa đặc sắc của vùng quê Lục Ngạn. Phiên chợ tình Tân Sơn không chỉ dành cho các đôi nam nữ hát đối đáp để tìm người yêu mà còn để những người yêu nhau không đến được với nhau ôn lại kỷ niệm xưa. Điều đặc biệt mà phiên chợ này là những người đã có gia đình họ có thể hát, ngồi tâm tình trò chuyện với người yêu cũ của mình. Những lời trách hờn, những kỷ niệm xưa cũ và cả những tiếc nuối ngày họ còn yêu nhau có thể bộc lộ qua những câu hát mà không ai bị ngăn cấm, ghen tuông.
 |
|
Đ/c Lại Thanh Sơn trao đổi với người dân địa phương
|
Cả vợ, chồng đều có thể đi hát như vậy, họ tôn trọng nhau, tôn trọng những điều riêng tư của mình. Nhưng họ cũng biết giữ gìn hạnh phúc của gia đình mình không vì người tình xưa mà phá hỏng hạnh phúc của gia đình hiện tại, đó là giá trị nhân văn vô cùng cao đẹp còn lưu giữ lại được.
Chen chúc giữa dòng người trong đêm hội, ông Lăng Quốc Kỳ, dân tộc Nùng, ở thôn Bắc Hoa, hiện là Phó chủ nhiệm CLB hát dân ca dân tộc Nùng xã Tân Sơn và các bạn hát đến từ xã lân cận đang giao lưu với nhau bằng những làn điệu Sloong hao cổ. Điệu Sloong hao ngân nga, vang rền làm xoa tan đi cái giá lạnh của miền sơn cước. Ngưng đáp từ các bạn hát, ông Kỳ tiếp chuyện: Tôi biết hát Sloong hao từ khi còn rất trẻ, trong những lần đi theo các anh, chị trong bản đi hát hội đầu xuân; những làn điệu dân ca của dân tộc cứ thế mà bền chặt trong đời sống sinh hoạt của người Nùng chúng tôi…Và rồi, với tình yêu làn điệu Sloong hao của dân tộc, người Nùng thường rủ nhau đi hát giao duyên trong những ngày xuân và đầu năm mới hay vào những phiên chợ Thác Lười từ 11 đến 14 tháng Giêng và có khi là kéo dài đến tận tháng 2 âm lịch và cứ như thế dần dần trở thành Hội hát từ khi nào không hay. Việc đi hát tự do từ bản này đến bản khác không còn nữa mà thay vào đó, các cấp chính quyền địa phương đã tổ chức thành Ngày hội, chúng tôi rất phấn khởi, vì được không chỉ giao lưu, giữ gìn giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào Nùng xã Tân Sơn nói riêng và các xã vùng cao nói chung mà còn là dịp để khơi dậy và phát huy giá trị văn hóa phi vật thể cho thế hệ mai sau. Cùng với trang phục, tiếng nói thì điệu Sloong hao giao duyên tình tứ đã thực sự làm cho đời sống văn hóa tinh thần của người Nùng chúng tôi thêm phong phú hơn.
Với tình yêu thiết tha với văn hóa dân tộc, ông Kỳ và một số người yêu mến Sloong hao đã thành lập CLB hát dân ca dân tộc Nùng để cùng nhau gìn giữ và phát triển vốn văn hóa cổ của dân tộc mình. Trước đây làn điệu Sloong hao được hát quanh năm, đặc biệt vào mùa xuân, trai gái thường rủ nhau ra chợ hát trao duyên để tìm người yêu. Cuộc hát có thể kéo dài cả ngày lẫn đêm, có khi, nhiều nhóm còn ngủ cả trong rừng, bờ suối để hát. Nhiều đôi đã thành vợ chồng sau những cuộc hát kéo dài ấy. Còn đối với những người đã quen nhau trong hội hát, họ gặp lại nhau, hát để hỏi thăm sức khỏe, gia đình và kể cho nhau nghe về những dự định sắp tới. Kết thúc buổi hát ai cũng lưu luyến, không muốn chia tay. Họ hẹn nhau vào ngày này sang năm sẽ gặp lại.
 |
|
Phiên chợ vùng cao Tân Sơn Lục Ngạn
|
Theo ông Vi Văn Hồng, chủ tịch UBND xã Tân Sơn: Để duy trì và phát triển nét văn hóa truyền thống của đồng bào các dân tộc trong xã, đặc biệt là tục hát Sloong hao của đồng bào Nùng trong phiên chợ Thác Lười 12 tháng Giêng, bên cạnh việc nâng tầm tổ chức Ngày hội VHTT các dân tộc thành Hội hát Soonghao và phiên chợ xuân vùng cao, với nhiều hoạt động văn hóa mang đậm bản sắc dân tộc,thông qua các nộ dung giao lưu nghệ thuật giữa các dân tộc trong xã; giao lưu hát dân ca giữa các CLB hát dân ca dân tộc Nùng trong và ngoài huyện tạo không gian giao thoa văn hóa và môi trường diễn xướng độc đáo cho làn điệu Sloong hao của đồng bào Nùng trong ngày hội.
Đặc biệt ngày hội hát Sloong hao và Phiên chợ xuân vùng cao Tân Sơn năm nay được tổ chức cũng là một trong những hoạt động văn hóa ý nghĩa của huyện Lục Ngạn hưởng ứng Tuần Văn hóa - Du lịch “Khám phá vùng đất thiêng Tây Yên Tử” và hội xuân năm 2019. Do vậy, hội hát năm nay sẽ hứa hẹn có nhiều nội dung hấp dẫn du khách về với vùng cao Tân Sơn (Lục Ngạn) để thưởng thức những làn điệu Sloong hao ngọt ngào tình tứ mà còn được trải nghiệm trong không gian văn hóa của một phiên chợ xuân vùng cao đậm đà bản sắc dân tộc…
Đức Thọ - Nguyễn Đoàn – Hải Yến
