Lục Ngạn sản xuất cây ăn quả gắn với phát triển du lịch
Lục Ngạn là huyện miền núi với 8 dân tộc chính sống đan xen ở 322 thôn, tổ dân phố, tạo nên sự giao thoa, giàu bản sắc văn hóa. Nơi đây còn lưu giữ, bảo tồn và phát huy được nhiều giá trị văn hóa vật thể và phi vật thể. Những lễ hội, phiên chợ vùng cao, các làn điệu dân ca… được duy trì, tổ chức, trở thành món ăn tinh thần của mỗi người dân nơi đây và là nét đặc sắc, hấp dẫn, thu hút du khách. Toàn huyện có 226 di tích đình, đền, chùa, miếu, nghè; trong đó có 42 di tích được xếp hạng. Nhiều di tích cổ kính mang nét văn hóa đặc trưng, có giá trị về lịch sử, kiến trúc, tín ngưỡng.
Cùng với những giá trị, nét đẹp về văn hóa, Lục Ngạn có nhiều thắng cảnh đẹp, tiêu biểu phải kể đến hồ Cấm Sơn với diện tích mặt nước hơn 2.600 ha, quanh hồ là những dãy núi cao bao bọc, các khu rừng nguyên sinh, vùng lòng hồ có nhiều đảo nhỏ trùng điệp tạo nên một bức tranh sơn thủy hữu tình. Hồ Khuôn Thần được ví như một nàng công chúa, với diện tích khoảng 240 ha, khung cảnh thơ mộng, với nhiều đảo nhỏ xen giữa các rừng thông. Khu di tích quốc gia chùa Am Vãi nằm trên định núi cao, giữa khu rừng nguyên sinh tạo nên sự linh thiêng, tĩnh lặng, thư thái.
Thiên nhiên đã ban tặng cho Lục Ngạn về thổ nhưỡng, khí hậu, cùng với sự cần cù, ham học hỏi, sáng tạo của người dân đã giúp Lục Ngạn trở thành một trong những vùng cây ăn quả lớn nhất miền Bắc với nhiều loại quả được người tiêu dùng trong nước và nước ngoài ưa chuộng.
Các đại biểu tham quan khu vực chấm thi chất lượng trái cây tại Hội chợ cam bưởi và các sản phẩm đặc trưng huyện Lục Ngạn năm 2020.
Lục Ngạn có tổng diện tích cây ăn quả hơn 28 nghìn ha (trong đó vải thiều hơn 17 nghìn ha; 7 nghìn ha trồng các loại cây ăn quả khác như: Cam, bưởi, nhãn, táo, ổi... ) giá trị sản xuất từ cây ăn quả hàng năm đạt khoảng 6- 7 nghìn tỷ đồng, góp phần quan trọng trong xây dựng phát triển nông nghiệp, nông thôn mang đặc trưng riêng của huyện Lục Ngạn trong phát triển kinh tế.
Trải qua thời gian du nhập và phát triển, vải thiều vẫn là cây ưu tiên số một trong chỉ đạo phát triển sản xuất, là cây trồng góp phần xóa đói giảm nghèo, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho nhân dân Lục Ngạn. Vải thiều đã được xuất khẩu ra nhiều nước trên thế giới, với sản lượng hằng năm trên dưới 100 nghìn tấn.
Xác định được lợi thế, thế mạnh của của cây vải thiều, Huyện ủy - UBND huyện đã chỉ đạo sản xuất theo hướng hàng hóa tập trung, nâng giá trị, để vải thiều trở thành sản phẩm thương hiệu đặc trưng vùng miền, một đặc sản. Quá trình phát triển của cây vải thiều có nhiều thăng trầm, có những vất vả khó khăn, đó là mồ hôi, sức lao động để rồi có những trái ngọt, giá trị vươn xa.
Với lợi thế về khí hậu cũng như địa hình, huyện Lục Ngạn xác định cây có múi sẽ là cây để phát triển kinh tế hộ gia đình. Đến nay, cây cam, bưởi và các loại cây có múi trên địa bàn huyện Lục Ngạn đã khẳng định được chất lượng thương hiệu ban đầu của mình. Để có được những kết quả như ngày hôm nay, Huyện ủy - UBND huyện đã tăng cường tuyên truyền, vận động nhân dân thực hiện Chương trình sản xuất nông, lâm nghiệp hàng hóa gắn với xây dựng NTM, trong đó tiếp tục đẩy mạnh chuyển dịch cơ cấu cây trồng theo hướng tập trung chuyên canh, nâng cao chất lượng, đồng thời phát triển các loại cây ăn quả khác có giá trị kinh tế cao.
Qua đó, huyện đã chuyển một phần diện tích vải thiều trên đồi cao có chất lượng thấp sang trồng rừng kinh tế và một phần diện tích vải thiều ở vùng trũng, thấp sang trồng cây ăn quả khác có giá trị kinh tế cao. Thực hiện nghiêm việc quy hoạch vùng sản xuất cây ăn quả; đồng thời thực hiện hiệu quả Đề án "Xây dựng huyện Lục Ngạn trở thành vùng cây ăn quả trọng điểm cấp Quốc gia”.
Thông qua việc triển khai thực hiện các chương trình, dự án, mỗi năm UBND huyện đã đầu tư hàng trăm triệu đồng hỗ trợ nhân dân mua cây con giống, đồng thời tổ chức tập huấn chuyển giao khoa học kỹ thuật cho nông dân, xây dựng các mô hình sản xuất cam, bưởi theo tiêu chuẩn VietGAP, GlobalGap.
Ngoài thế mạnh phát triển các loại cây ăn quả, huyện Lục Ngạn có các xã vùng cao với lợi thế về phát triển lâm nghiệp và đàn vật nuôi. Từ năm 2018 UBND huyện Lục Ngạn đã xây dựng Đề án đẩy mạnh lợi thế phát triển chăn nuôi tại một số xã vùng Đông Bắc của huyện; tiếp tục thực hiện Chương trình phát triển Chăn nuôi, lâm nghiệp hàng hóa chất lượng cao gắn với xây dựng NTM, giai đoạn 2021-2025.
Năm 2016, lần đầu tiên huyện Lục Ngạn tổ chức “Ngày hội trái cây lần thứ Nhất”. Ngày hội thu hút sự tham gia nhiệt tình của các doanh nghiệp, hợp tác xã, cơ sở sản xuất, thương nhân thuộc mọi thành phần kinh tế, với các sản phẩm có thế mạnh của địa phương như trái cây, mỳ gạo, vải sấy khô, rượu Kiên Thành, mật ong, phấn hoa
Ban tổ chức lồng ghép các cuộc Hội thảo Kết nối trái cây với các kênh phân phối, Hội thảo phát triển vùng cây ăn quả bền vững; Tổ chức các trò chơi dân gian; Tham quan một số mô hình vườn cây ăn quả tiêu biểu tại một số xã trong huyện. Tổ chức chương trình tôn vinh 10 nông dân Lục Ngạn tiêu biểu trong sản xuất cây ăn quả; tổ chức thi chất lượng trái cây được trồng tại Lục Ngạn đối với các giống như: cam ngọt, cam lòng vàng, bưởi ngọt, bưởi da xanh. Tổ chức thi gian hàng đẹp của các đơn vị tham gia trưng bày sản phẩm, kết hợp với nhiều trò chơi dân gian thu hút người tiêu dùng tham quan và mua sắm.
Nhằm tiếp tục đẩy mạnh công tác tiêu thụ và giới thiệu sản phẩm đặc trưng của vùng miền, năm 2018 huyện Lục Ngạn chuyển đổi phương thức từ “Ngày hội trái cây” sang thành “Hội chợ cam, bưởi và các sản phẩm đặc trưng”. Sở dĩ chuyển thành như vậy vì tất cả các loại hoa quả sẽ được trưng bày giao bán tại chỗ, từ đó sẽ tạo thành mối liên kết giữa thương lái và nông dân.
Nối tiếp thành công từ những lần tổ chức hội chợ cam, bưởi, huyện gắn kết tổ chức hoạt động xúc tiến tiêu thụ với chương trình du lịch, hưởng ứng tuần lễ du lịch của tỉnh. Lục Ngạn là địa phương đầu tiên trong tỉnh tổ chức được các chương trình du lịch theo mùa bảo đảm phù hợp với thực tế, hấp dẫn, khác biệt. Qua đó, đã tạo tiếng vang lớn, được nhiều du khách biết và đến với Lục Ngạn, vừa góp phần thúc đẩy du lịch phát triển, vừa tiêu thụ sản phẩm nông sản, đặc trưng của địa phương.
Gần đây nhất, tại điểm du lịch Bầu Tiên thuộc Hợp tác xã Du lịch Đồng Dao, thôn Đồng Giao, xã Quý Sơn, UBND huyện tổ chức Chương trình du lịch Lục Ngạn mùa vải chín năm 2023 với chủ đề “Tinh hoa trái cây Việt - đặc sản Việt Nam đạt kỷ lục châu Á". Chương trình có sự tham gia của nghệ sỹ Xuân Bắc đã thu hút hàng triệu khán giả trong và ngoài nước theo dõi, biết đến sản phẩm cây ăn quả của Lục Ngạn, Bắc Giang thông qua hình thức livestream trực tiếp. Qua đó riêng trong vụ vải thiều năm 2023 huyện đón khoảng 250 nghìn lượt khách du lịch đến tham quan, trải nghiệm và tiêu thụ vải.
Khách du lịch chụp ảnh tại vườn cam tại xã Thanh Hải.
Cùng đó, huyện duy trì Hội hát Sloonghao và Phiên chợ Xuân vùng cao, Ngày hội Văn hóa- Thể thao các dân tộc hằng năm (Giao lưu Văn hóa- Thể thao các dân tộc), cùng nhiều lễ hội, qua đó mỗi năm đã đón hàng trăm nghìn lượt khách du lịch trong và ngoài nước.
Là huyện nông - lâm nghiệp, Lục Ngạn có nhiều sản phẩm chủ lực, đặc trưng và nhiều sản phẩm tiềm năng. Toàn huyện có tổng số 58 sản phẩm OCOP được công nhận từ 3 sao trở lên, trong đó vải thiều Hồng Xuân của HTX Nông nghiệp sản xuất và kinh doanh dịch vụ tổng hợp Hồng Xuân, xã Hồng Giang được công nhận OCOP 5 sao. Lục Ngạn là huyện dẫn đầu tỉnh Bắc Giang về số danh mục sản phẩm OCOP được đánh giá xếp hạng từ 3 sao trở lên.
Huyện có 4 sản phẩm chủ lực là (vải thiều, cam ngọt, cam lòng vàng và cam V2); có 5 sản phẩm đặc trưng (bưởi ngọt Lục Ngạn, bưởi da xanh Lục Ngạn, mỳ gạo Chũ, rượu men lá Kiên Thành và mật ong); có 12 sản phẩm tiềm năng (nhãn, táo, ổi, nho, na, thanh long, trà hoa vàng, gạo nếp hoa vàng Phì Điền, gạo bao thai, giấm Kim Ngân, trâu, bò, ngựa, dê, hươu sao, gà…) và nhiều sản phẩm địa phương khác có xu hướng phát triển mạnh, đang được các doanh nghiệp, HTX, người dân ưu tiên đầu tư.
Các sản phẩm như Vải thiều, mỳ Chũ, giấm Kim Ngân, nước ép trái cây... đã được xuất khẩu sang nhiều nước trên thế giới, trong đó có thị trường cao cấp như Mỹ, Nhật Bản và các nước EU. Các sản phẩm OCOP của huyện đã có mặt tại hệ thống các siêu thị, các kênh phân phối, bán lẻ, các sàn thương mại điện tử lớn ở trong và ngoài nước.
Lục Ngạn có 3 làng nghề truyền thống được công nhận, gồm: Làng nghề truyền thống mỳ Chũ, thôn Thủ Dương, xã Nam Dương; làng nghề mỳ Chũ, làng Chũ, thị trấn Chũ; làng nghề sinh vật cảnh thôn Bồng 1, xã Thanh Hải. Ngoài ra còn có một số nghề truyền thống có tiềm năng phát triển theo hướng sản xuất hàng hóa, đó là điều kiện thuận lợi để Lục Ngạn đẩy mạnh phát triển các ngành nghề kinh tế nông thôn, xây dựng chuỗi các sản phẩm OCOP du lịch sinh thái cộng đồng.
Với những tiềm năng, lợi thế riêng có về kết nối giao thông, thổ nhưỡng, khí hậu, là vùng sản xuất nông lâm nghiệp trọng điểm, nguồn nhân lực trẻ dồi dào, đây là yếu tố quan trọng để thu hút các nhà đầu tư trong và ngoài nước đến đầu tư, phát triển công nghiệp, thương mại, dịch vụ tại Lục Ngạn…
Quang Huấn
