Vẫn biết rằng trên thị trường “thuận mua, vừa bán” nhưng với việc các tiểu thương thu mua vải thiều ở huyện Lục Ngạn, Bắc Giang đều thực hiện việc trừ lùi cân vô lý (mỗi tạ vải thiều trừ lùi từ 6 – 12 kg) đã khiến cho người dân trồng vải rất bức xúc và cảm thấy như mình đang bị bóc lột.
 |
Chị Nguyễn Thị Lượng, chủ thu mua vải thiều thanh toán tiền thu mua vải cho người dân
Vụ thu hoạch và tiêu thụ vải thiều năm 2014 tại huyện Lục Ngạn - vựa vải thiều lớn nhất cả nước đang bước vào cuối vụ. Năm nay vải thiều được mùa với sản lượng lớn hơn năm trước nhưng nhờ có sự quan tâm hỗ trợ của các cấp, các ngành từ Trung ương tới địa phương và sự ủng hộ tiêu thụ sản phẩm chủ yếu của nhân dân trong nước nên việc thu hoạch, chế biến và tiêu thụ vải thiều người dân trồng vải Lục Ngạn đã diễn ra thuận lợi. Vải thiều thu hái đến đâu, bán hết ngay đến đó với giá cả khá ổn định từ 7 – 22 nghìn đồng/kg. Tuy nhiên, đây cũng là năm bà con trồng vải tiếp tục phải ngậm đắng khi bán vải cho tiêu thương.
Có mặt tại khu vực thị trấn Chũ (Lục Ngạn) vào sáng ngày 1 – 7, chúng tôi nhận thấy hoạt động thu mua vải thiều của các đại lý đang diễn ra nhộn nhịp. Giá cả thu mua loại quả vải trung bình hiện dao động từ 12 – 16 nghìn đồng/kg. Cứ ngỡ rằng bán vải được giá như vậy thì bà con ai cũng cảm thấy phấn khởi nhưng khi tìm hiểu kỹ ra thì không hẳn như vậy. Anh Dương Văn Long, ở thôn Lâm, xã Nam Dương vừa bán xong sọt vải nặng 1,1 tạ, bị trừ lùi mất 10 kg chưa kể trừ bì cho biết: Không hiểu người ta trừ cái gì mà lùi nhiều như vậy. Năm ngoái bán vải chỉ bị người mua lùi 5 – 6 kg/tạ, năm nay điểm nào cân họ cũng lùi cả chục kg/tạ (tức là khi thu mua mỗi tạ vải thiều, người dân chỉ được tiểu thương trả tiền cho 90 kg), rất là sót ruột. Nhà tôi năm nay thu được tổng cộng 8 tấn vải, tính ra bị mất cả 8 tạ cho tiểu thương bởi cách thu mua vải này.
 |
Hoạt động thu mua vải thiều diễn ra nhộn nhịp tại thị trấn Chũ
Gần đó, ông Diệp Văn Thành ở thôn Đồng Tuấn, xã Thanh Hải cũng bức xúc bầy tỏ: Người nông dân chúng tôi làm ra quả vải thiều rất là vất vả. Bao nhiều là công chăm sóc, rồi tiền mua phân bón, thuốc bảo vệ thực vật, tiền thuê nhân công thu hoạch… với giá bán 12 nghìn đồng/kg quả tính ra cũng chẳng được là bao. Vậy mà khi mang bán lại bị tiểu thương trừ lùi cân thế này thì nhiều quá. Nhưng chúng tôi không bán cho họ thì chẳng biết bán cho ai. Mong các cơ quan chức năng vào cuộc để làm sao sớm giải quyết được vấn đề này cho người dân đỡ khổ.
Để tìm hiểu nguyên nhân của việc trừ lùi cân vô lý này, chúng tôi đã thực hiện phỏng vấn với nhiều chủ thu mua vải thiều tại huyện Lục Ngạn. Tuy nhiên một số tiểu thương lấy lý do đang bận không trả lời phỏng vấn hoặc họ không lý giải được việc trừ lùi cân vô lý. Số khác thì cho rằng 6 - 10 kg quả vải trừ lùi được tính vào số quả kẹ, quả nứt của bà con mang bán. Tuy nhiên theo quan sát của chúng tôi thì điểm thu mua vải thiều nào cũng bố trí từ 4 – 7 nhân lực làm các nhiệm vụ cân vải và tuyển chọn vải thiều. Theo đó những quả vải kẹ, quả nứt, quả chàm của bà con đã bị họ vặt ngay ra để cân trừ bì rồi. Một số tiểu thương khác thì cho rằng số kg bị trừ lùi đó tính vào cuống, lá và lượng vải bị hao hụt trong quá trình vận chuyển. Cách lý giải này cũng khó thuyết phục bởi khi bán đến tay người tiêu dùng thì vải thiều vẫn được cân tính cả cuống. Mặt khác số cuống vải và số lượng cân bị hao hụt trong ngày không đáng kể gì so với số lượng quả mà nông dân đã bị trừ lùi. Tuy nhiên theo chị Nguyễn Thị Lượng, ở thị trấn Chũ – mỗi ngày thu mua từ 50 – 60 tấn vải thiều cho nông dân thì việc lùi cân này là do: Đáng ra vải thiều loại trung bình của bà con chỉ được giá 12 nghìn đồng/kg nhưng khi chúng tôi trả 12 nghìn đồng/kg thì bà con không bán nên phải nâng lên giá 13 nghìn đồng/kg để mua được hàng. Cùng đó là chúng tôi lùi lại từ 6 - 10 kg, tính ra bà con vẫn có lợi. Thực tế, người đi mua thì bao giờ cũng muốn được dư cân, còn bà con đi bán vải thì muốn được giá cao. Và họ có quyền lựa chọn bán vải thiều cho chỗ này hoặc chỗ khác.
Ai cũng biết trên thị trường “thuận mua vừa bán” nhưng thực tế với câu chuyện lý giải như trên của các tiểu thương thì người trồng vải vẫn cảm thấy mình bị ép cân vô lý, nhất là vào thời điểm giữa trưa nắng vải thiều ùn ra nhiều hoặc khi tắc đường thì số cân bị trừ lùi cho mỗi sọt vải thiều có thể sẽ tăng lên hơn 10kg/tạ. Như vậy, nếu tính cả huyện Lục Ngạn thu hoạch hết 90.000 tấn vải thiều và chỉ tính mỗi tạ vải bà con mang bán bị trừ lùi mất 7 kg, thì người trồng vải đã bị mất tổng cộng 6.300 tấn vải cho tiểu thương. Và nếu chỉ tính với giá bình quân 10 nghìn đồng/kg thì với số vải trên nông dân Lục Ngạn đã mất trắng 63 tỷ đồng cho tiểu thương.
Hồng Đức
