Những năm qua, diện tích cây có múi trên địa bàn huyện giảm mạnh. Nhiều diện tích cây sinh trưởng phát triển kém, nhiễm sâu bệnh nhiều, các cây bị vàng, đơ, không cho quả hoặc có cho quả nhưng năng suất thấp, chất lượng kém chiếm tỷ lệ cao. Vậy giải pháp nào để chăm sóc cây có múi theo hướng an toàn, bền vững?
Năm 2020 tổng diện tích cây có múi trên địa bàn huyện Lục Ngạn có 6.740 ha. Tuy nhiên đến năm 2022 diện tích chỉ còn 5.020 ha ( giảm 1.720 ha). Ông Lâm Nguyên Năng, Giám đốc Trung tâm Dịch vụ kỹ thuật Nông nghiệp huyện Lục Ngạn cho biết: Bên cạnh sự sụt giảm mạnh về diện tích là sự sinh trưởng phát triển kém, các vườn cây rất yếu, nhiễm sâu bệnh nhiều, các cây bị vàng, đơ, không cho quả hoặc có cho quả nhưng năng suất thấp, chất lượng kém chiếm tỷ lệ cao. Những vườn có sự đầu tư thâm canh cao, cho năng suất cao, chất lượng tốt, mẫu mã đẹp rất ít và chỉ tập trung ở một số hộ. Diện tích cây bị đơ, hỏng đa số là phần chân đất trũng thấp, những hộ trồng theo phong trào, ồ ạt chuyển đổi sang cây có múi mà chưa có sự tìm hiểu về kỹ thuật canh tác, không có sự đầu tư thâm canh.
 |
|
Nông dân xã Tân Mộc chăm sóc vườn cam lòng vàng |
Hiện địa phương chưa có cơ sở uy tín, nguồn giống chuẩn, đảm bảo sạch bệnh cung ứng cho nhân dân. Đa số các cơ sở kinh doanh giống trên địa bàn đều tự phát, các nguồn giống trôi nổi, không được kiểm định, công nhận... nên khó kiểm soát được nguồn giống trên thị trường. Diện tích phát triển ồ ạt trong một thời gian ngắn, chủ yếu là giống cây chỉ, cây ghép, trong đó nguồn mắt ghép cũng không được kiểm soát nên tình trạng sau trồng không đúng giống, nhiễm bệnh từ khi lấy mắt, cành ghép rất nhiều. Có nhiều diện tích chưa được thu hoạch đã nhiễm bệnh, phải phá bỏ, trồng lại...
Trên nhiều diện tích cây có múi bị bệnh, năng suất thấp, chất lượng kém, các hộ đã phá bỏ chuyển đổi sang các cây trồng khác dễ tính hơn, dễ chăm sóc hơn. Nhưng bên cạnh đó còn rất nhiều diện tích các hộ không đầu tư chăm sóc và cũng chưa biết chuyển đổi sang cây trồng gì để hiệu quả cao và được thị trường đón nhận.
Mặt khác việc lạm dụng phân bón hóa học, thuốc BVTV còn tràn lan và vẫn rất phổ biến. Sử dụng phân bón hóa học và thuốc BVTV theo thói quen, không tuân thủ theo quy trình hướng dẫn, theo thời điểm cây trồng và quy luật phát sinh gây hại của sâu bệnh. Không tuân thủ các nguyên tắc khi phun thuốc BVTV, còn cộng gộp nhiều loại thuốc, phun quá liều lượng khuyến cáo và không đảm bảo thời gian cách ly; Sử dụng phân chuồng bón cho cây trồng không ủ kỹ dẫn đến tình trạng ô nhiễm đất, nóng rễ, hỏng rễ.
Giá vật tư phân bón, thuốc BVTV tăng cao trong khi các sản phẩm nông nghiệp tiêu thụ bấp bênh, giá thấp và không ổn định. Các hộ e ngại không dám đầu tư hoặc đầu tư dè chừng, làm ảnh hưởng lớn đến năng suất, chất lượng cây trồng.
Để phát triển cây có múi theo hướng an toàn, bền vững, thì đối với công tác quản lý nhà nước cần: Tăng cường công tác quản lý nhà nước về vật tư nông nghiệp: phân bón, thuốc BVTV, giống... xây dựng các cơ sở sản xuất, nhân giống cây ăn quả tại Lục Ngạn để cung ứng giống tại chỗ đảm bảo chất lượng phục vụ nhân dân có nhu cầu; xử lý nghiêm các cơ sở kinh doanh vật tư nông nghiệp vi phạm, hàng nhái, hàng kém chất lượng, hàng hết hạn, hàng cấm, hàng không đúng theo bao bì, nhãn mác...Đồng thời khuyến khích nhân dân phát hiện các cơ sở kinh doanh vi phạm báo cho các cơ quan quản lý nhà nước để kịp thời xử lý.
 |
|
Toàn cảnh vườn cam lòng vàng tại xã Tân Mộc đang chuẩn bị được thu hoạch |
Về công tác chuyên môn: Cơ quan chức năng tăng cường tập huấn cho nhân dân thực hiện đổi mới phương thức canh tác; Tăng cường sử dụng các loại phân hữu cơ, phân hữu cơ vi sinh và thuốc trừ sâu sinh học, sử dụng phân chuồng đã ủ hoai mục kết hợp với ngâm ủ các loại phân có nguồn gốc từ thực vật như ngô, đậu tương, có nguồn gốc từ động vật như các loại cá để ngâm; giảm sử dụng phân bón hóa học. Sử dụng thuốc BVTV an toàn bền vững, tránh lạm dụng thuốc, tuân thủ các nguyên tắc khi sử dụng thuốc, không sử dụng các loại thuốc cấm, đảm bảo thời gian cách ly. Nói không với hóa chất diệt cỏ, chỉ làm cỏ tối thiểu hoặc dùng máy cắt cỏ để cắt.
Sản xuất nông sản an toàn theo quy trình VietGAP, GloabalGAP, tuân thủ các biện pháp kỹ thuật, quy trình trồng và chăm sóc cây có múi, không trồng xen cây có múi khác, trồng đúng mật độ, khoảng cách, không trồng quá dày, trồng theo băng, theo hàng để thuận lợi trong quá trình chăm sóc, thu hái và áp dụng công nghệ tưới nước, bón phân tự động; Thường xuyên theo dõi sự khuyến cáo của các cơ quan chuyên môn về điều tra các lứa sâu bệnh hại, phát sinh phát triển của sâu bệnh trên đối tượng cây có múi để phun phòng trừ kịp thời và hiệu quả; Tuân thủ các nguyên tắc khi sử dụng thuốc BVTV, đảm bảo thời gian cách ly trên nông sản.
 |
|
Nông dân xã Tân Mộc phấn khởi thu hoạch và tiêu thụ cam ngay tại vườn
|
Bên cạnh đó, nhà nước cần đẩy mạnh mạnh công tác quảng bá, xúc tiến thương mại, giới thiệu sả phẩm để mở rộng thị trường tiêu thụ, hàng năm tổ chức xúc tiến thương mại thành nhiều đợt ở các địa phương khác nhau trong cả nước, đặc biệt các khu vực cửa khẩu, các trung tâm đô thị lớn của cả nước; Tăng cường chỉ đạo, khuyến cáo nhân dân liên kết trong sản xuất và tiêu thụ, thành lập các tổ liên kết, các HTX nông nghiệp. Thực hiện liên kết theo chuỗi (liên kết 4 nhà: Nhà nước, nhà nông, nhà khoa học, doanh nghiệp), có chính sách đủ mạnh để khuyến khích các tổ chức, các doanh nghiệp tham gia sâu vào các khâu trong sản xuất từ tổ chức sản xuất, chế biến, bảo quản và tiêu thụ sản phẩm nhằm tạo ra các vùng sản xuất hàng hóa tập trung chất lượng sản phẩm đồng đều, sản xuất khép kín theo hướng bền vững.
Cùng đó, địa phương cần tiếp tục đầu tư sửa chữa, nâng cấp các tuyến đường trên địa bàn đáp ứng nhu cầu vận chuyển, giao lưu hàng hóa; Tập trung đầu tư hệ thống kênh mương để tưới tiêu, nhất là các vùng sản xuất cây có múi tập trung; Xây dựng, cải tạo, nâng cấp hệ thống điện nhằm đảm bảo nhu cầu điện sản xuất. Đồng thời, các xã, thị trấn yêu cầu cán bộ Khuyến nông thường xuyên đi cơ sở, tuyên truyền, khuyến cáo, hướng dẫn nhân dân các giải pháp phát triển cây có múi theo hướng an toàn bền vững.
Đức Thọ
